Zakgeldplan - financiële opvoeding

Zakgeld is een hele goede manier om kinderen te leren hoe ze met geld kunnen omgaan. Het is een belangrijk onderdeel van de financiële opvoeding.

Mij helpt het om een plan te hebben, een richtlijn, bij de financiële opvoeding. Wellicht verandert dit plan naar mate de kinderen ouder worden (of ik wijzer). Dan zal ik updates posten.

Wij zijn met zakgeld begonnen toen onze kinderen 7 jaar oud waren. Toen konden ze de verschillende munten herkennen en waren ze goed genoeg in rekenen om uit te rekenen hoeveel kleingeld ze retour kregen na een aankoop.
Wij begonnen met 50cent. Vrij te besteden, zolang het niet aan snoep werd besteed. Ieder volgende stap (en zakgeld verhoging) ging een beetje op gevoel: wanneer we dachten dat ze eraan toe waren om die verantwoordelijkheid aan te kunnen.

Het Plan
Let op: met elke stap van het plan gaat het zakgeld met een bepaalde verantwoordelijkheid en daarbij behorende bedrag omhoog.

1. Vrije besteding
Denk met je kinderen mee, maar laat hen beslissen hoe ze het geld besteden - leren doe je door fouten te maken.

Lessen
- geef ik mijn geld nu direct uit, of wacht en spaar ik een tijdje zodat ik iets beters/ groters kan kopen?
- iets wat goedkoop is, is vaak ook snel stuk; iets wat meer geld kost gaat meestal wel langer mee (goedkoop vs. duurkoop)
- ik heb niet genoeg geld om alles te kopen dat ik wil hebben. Ik moet kiezen wat ik het liefst wil hebben.
- het begin van de waarde van geld waarderen door wensen te vertalen naar weken zakgeld (die waterpistool is 6euro - dat is 12 weken zakgeld).
- als ik mijn geld steeds in mijn spaarpot bewaar dan is het er als ik het nodig heb. Als ik het er steeds uithaal om het te bekijken, het op verschillende plekken bewaar (net hoe het uitkomt) of het in het zicht laat liggen om het te bewonderen, dan is de kans groot dat ik het geld kwijt raak.
- voordat ik iets kan kopen moet ik weten hoeveel het kost (zijn er ook verzendkosten?), hoeveel geld ik heb en of ik dus genoeg heb om het te kopen.

TIP voor de ouder: maak een lijst met alle data waarop je dat jaar zakgeld gaat uitgeven (bij ons dus elke week zondag). Als je het zakgeld geeft, zet je een streep door de datum. Als jij of je kind een week zakgeld vergeet, dan kun je aan de lijst zien waar je was gebleven.

2. Geld voor het goed doel

God verlangt van ons dat wij vrijgevig zijn. Jong geleerd is oud gedaan.
Kies samen met je kind een goed doel af waaraan hij geld kan geven. Wekelijks in de collectezak van de kerk. Of wekelijks in een speciale spaarpot voor bij een kerstcadeau aan je Compassion kindje.

Lessen
- ik heb veel gekregen. Ik heb dus ook veel te geven aan anderen die minder hebben.
- het voelt goed om te geven, om iets voor een ander te kunnen doen.

Tip voor de ouder: ik ben vooral fan van die concrete cadeaus zoals een kip (veel goede doelen organisaties bieden dat soort concrete suggesties aan rondom kerst). Wat is er heerlijker dan aan het einde van het jaar een gezin een kip te geven waardoor hun levensstandaard enorm verbetert en te weten dat jij daaraan bijdraagt!

3. Cadeaus voor vrienden of familie nu de eigen verantwoordelijkheid
Schat voor hoeveel vrienden of familie je kind een cadeau zal kopen dit jaar. Wat is een reëel budget per verjaardagscadeau? Geef het kind dit totale bedrag aan het begin van het jaar.

Lessen:
- als ik bij houd hoeveel geld ik aan cadeaus uitgeef, dan weet ik precies hoeveel geld ik heb voor de volgende verjaardagen. Als ik het niet goed bij houd, dan geef ik misschien meer geld uit aan cadeaus dan ik wilde.
- als ik nu iets meer uitgeef aan dit cadeau, dan moet ik voor het volgende cadeau iets minder uitgeven of uit eigen zakgeld bijleggen.
- ik zou minder kunnen uitgeven aan cadeaus voor mijn familie of vrienden zodat ik zelf meer overhoud, of maar het voelt wel heel goed als ik er echt iets voor over heb gehad en mijn vader / vriend dan ook echt blij is met wat ik heb gekocht.

TIP voor de ouder: dit is het moment voor een simpel geldboekje (als boekje of excel sheet). Het hoeft niet complex: datum, bedrag in, bedrag uit, waaraan. Misschien een aparte bladzijde om het verjaardagsgeld op bij te houden. Onderaan dit bericht vindt je links naar 2 geldboekjes die je gratis kunt downloaden,  eventueel aanpassen (bestanden zijn niet beveiligd) en gebruiken.

4. Leer sparen. Open een eigen (kinder)spaarrekening.

Een kinderrekening is gratis. En je krijgt rente over het geld dat je spaart. Dat is een leuke aanmoediging. Voor wie nog liever niet naar de bank gaat: je kunt als ouders ook voor bank spelen. Een 'bank-spaarpot' met boekje waarin je bijhoudt wanneer geld gestort wordt. Elke maand geef je rente over het gespaarde geld. Dat laat je je kind bij het geld in de bank-spaarpot doen.

Lessen
- als ik geld op een spaarrekening zet (in plaats van in mijn spaarpot houd) dan krijg ik over dat geld rente en groeit mijn geld zonder dat ik er iets voor hoef te doen.
- ik heb iets wat ik graag zou kopen, maar het kost best veel geld. Door er gericht voor te sparen zie elke week dat ik dichter bij mijn doel kom.

TIP voor de ouder: voeg een bladzijde toe aan het geldboekje (of excel sheet) waarin je kind gericht voor iets kan sparen en waarop hij kan zien dat hij steeds dichterbij zijn doel komt.

5. Zelf geld verdienen.

Spreek met elkaar een bepaalde richtlijn af voor het belonen van eigen verdiensten. Bijvoorbeeld voor kleine klusjes (zoals de afwas) 50cent, voor grotere klusjes (zoals onkruid wieden) 1-2euro, voor hele grote klussen (zoals de auto wassen) 2-5euro.
Vanaf 13 jaar mogen kinderen ook folders en weekbladen gaan verzorgen.

Lessen
- als ik werk dan verdien ik geld
- het voelt goed om zelf iets te verdienen!

6. Een eigen mobiel... en eigen belgeld.
Lessen
- bellen binnen mijn bundel is goedkoper dan bellen buiten mijn bundel.
- ik moet regelmatig kijken en controleren of ik nog voldoende beltegoed heb.
- als ik over mijn limiet ga dan moet ik hard werken om het verschil weer op te maken.

TIP voor de ouder: bel- en datakosten lopen snel op. Het zijn onzichtbare kosten. De gevaren van dit soort kosten (denk ook aan sms-abonnementskosten) zijn groot. Helaas zijn er nog geen aanbieders die je de optie geven te kiezen dat je niet buiten je bundel wilt kunnen bellen/ internetten. Veel ouders kiezen daarom voor prepaid. Of all-in (30euro per maand) - ongelimiteerd bellen/ sms-n/ data. Kies je voor een gewoon abonnement, houd dan de kosten ook in de gaten. Ervaren dat je schulden maakt als je het niet goed in de gaten houdt is één ding, maar zo diep in de schulden komen dat je jaren bezig bent met afbetalen is iets anders.

7. Kleding kopen wordt nu de eigen verantwoordelijkheid.
Spreek met je kind af wat hier allemaal onder valt. Ook jassen? Ondergoed? Sokken? Handschoenen? Sportskleding & schoenen?

Lessen
- soms moet ik een jaar vooruit kijken (plannen) en wat geld opzij zetten omdat ik weet dat ik later dat geld nodig heb
- als ik handig gebruik maak van aanbiedingen, uitverkoop momenten en tweedehands kleding kan ik veel geld besparen
- merk kleding is veel duurder dan merkloze kleding. Sommige winkels zijn duurder dan andere winkels.
- welke 'look' past bij mij? Soms wordt een bepaald uiterlijk van mij verwacht (extra netjes kleden bijvoorbeeld).

TIP voor de ouder: dit is echt een lastig onderdeel. Help je kind hier een structuur voor vinden. Een goede basis voor de steeds complexere financiële verplichtingen die je kind moet kunnen beheersen. Maak bijvoorbeeld samen een budget voor elk kleding onderdeel. Denk samen na over wanneer je bepaalde noodzakelijke uitgaven hebt (zoals een winterjas in de winter, dunnere jas voor herfst/lente). Hoeveel houd je dan nog over voor wens-uitgaven?

Voor onze kinderen heb ik een spreadsheet geldboekje gemaakt om bij te houden. Alles zit er al in tot stap 7.

Een simpel geldboekje om mee te beginnen

In dit boekje: datum, bedrag, omschrijving. Bovenaan zie je altijd hoeveel geld je hebt in je spaarpot.
Goed doel zit hierin opgenomen. Zet dan in omschrijving 'Goed doel' (precies zo) anders werkt de functie niet.
Let op: in dit boekje is het bedrag 1 kolom. Uitgaven zijn dus een negatief bedrag.

Een uitgebreid geldboekje met alles tot stap 7

In dit boekje:
- een invul pagina voor het start bedrag en welke categorieen je in de dropdown menu (bij omschrijving) wilt zien.
- een budget pagina waarop je samen met je kind een budget kunt samenstellen. Op dezelfde pagina worden de werkelijk kosten bijgehouden: totalen en per maand.
- een kleding pagina waarop je samen met je kind kleedgeld kunt vormgeven en bijhouden.
- een pagina voor elke maand waarop datum, inkomsten, uitgaven, omschrijving zijn opgenomen. Alsmede een overzicht van hoeveel geld je nog hebt (contant, op je rekening, goed doel, cadeaugeld, belgeld, en kleedgeld).
Let op: in dit boekje moest ik inkomsten en uitgaven in aparte kolommen zetten om de functies te laten werken. Uitgaven zijn hier dus een positief getal (geen min voor zetten).

Meer lezen? Het Nibud heeft uitgebreid informatie en heel nuttige tips! Klik hier.
Tips, suggesties welkom. Graag hoor ik van je hoe jij de financiele opvoeding vormgeeft.